6 παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή έναρξης και συνεπούς συνέχισης του προληπτικού μαστογραφικού ελέγχου

Έξι ψυχολογικοί και κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες φαίνεται να επιδρούν καθοριστικά στο εάν μια γυναίκα είναι περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να ξεκινήσει αλλά και να παραμείνει συνεπής στον προληπτικό μαστογραφικό έλεγχο. Τα 6 στοιχεία αναγνωρίστηκαν ως επικρατέστερα, κατόπιν ανάλυσης πολλαπλών δεδομένων, από ομάδα Τούρκων ερευνητών η οποία δημοσίευσε πρόσφατα τα αποτελέσματα της μελέτης της στο ιατρικό περιοδικό «Perspectives in Psychiatric Care».

Τα περιστατικά καρκίνου του μαστού παρουσιάζουν αυξητική τάση σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Τουρκία καθώς και σε άλλες χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπως η Ελλάδα, η αύξηση αυτή ώθησε τους ερευνητές να αναζητήσουν παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν το εάν μια γυναίκα αποφασίσει τελικά να προβεί σε προληπτικούς ελέγχους, όπως η μαστογραφία ή η κλινική εξέταση μαστού.

Η νέα μελέτη περιλάμβανε 1.150 γυναίκες που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού και διέμεναν στη νότια περιοχή της Τουρκίας. Οι συμμετέχουσες στην μελέτη απάντησαν σε 14 ερωτήσεις σχετικά με το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και τον τρόπο ζωής τους.

Από τα ευρήματά της μελέτης προκύπτουν έξι παράγοντες που συνδέονται με την επιλογή των γυναικών να ελέγχονται συστηματικά με προληπτικούς για τον μαστό τους ελέγχους.

1. Εκπαίδευση

Οι γυναίκες με υψηλότερη εκπαίδευση ανέφεραν ότι υποβάλλονται σε μαστογραφία συχνότερα από εκείνες με χαμηλότερη μόρφωση. Συνολικά, το 44% των γυναικών που έλαβαν πανεπιστημιακή εκπαίδευση δήλωσαν πως προέβαιναν τακτικά σε μαστογραφία σε αντίθεση με το μόλις 6% των γυναικών που δεν είχαν πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

2. Απασχόληση

Η απασχόληση έπαιξε επίσης ρόλο στο εάν οι γυναίκες ήταν πιθανό να υποβληθούν σε τακτική μαστογραφία. Από τη μία πλευρά, σχεδόν το 47% των δημοσίων υπαλλήλων δήλωσαν ότι υποβλήθηκαν σε ετήσια μαστογραφία, ακολουθούμενο από το 28% των γυναικών που αυτοπροσδιορίστηκαν ως εργάτριες ή συνταξιούχοι, αντίστοιχα.

Αντίθετα, μόνο το 9% των γυναικών που αυτοπροσδιορίστηκαν ως οικοκυρές δήλωσαν ότι προβαίνουν σε μαστογραφία κάθε δύο χρόνια. Οι γυναίκες που απασχολούνται στον αγροτικό τομέα βρέθηκαν ποσοστιαία ενδιάμεσα στα δύο ανωτέρω γκρουπ, με το 18% αυτών των γυναικών να προβαίνουν σε τακτική μαστογραφία.

3. Κοινωνική ασφάλιση

Οι γυναίκες με ασφάλιση υγείας είχαν πολύ περισσότερες πιθανότητες να κάνουν τακτική μαστογραφία από αυτές που δεν είχαν πρόσβαση στην κοινωνική ασφάλιση. Σχεδόν το 18% των γυναικών με ασφάλιση υγείας υποβλήθηκαν σε τακτική μαστογραφία, σε σύγκριση με μόλις το 1% των γυναικών χωρίς ασφάλιση.

Σε μια δευτερεύουσα ανάλυση που διεξήχθη από τους ερευνητές για να προσδιοριστούν οι παράγοντες που είχαν τη μεγαλύτερη επίδραση στα παραπάνω ποσοστά, διαπίστωσαν πως η πρόσβαση ή μη στην κοινωνική ασφάλιση ήταν ένας από τους μεγαλύτερους προγνωστικούς παράγοντες για το εάν μια γυναίκα υποβλήθηκε σε τακτική μαστογραφία. Σε αυτή την ανάλυση, οι ασφαλισμένες γυναίκες είχαν 6,3 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να υποβληθούν σε μαστογραφία.

4. Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού

Ένα μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού δήλωσε πως υποβλήθηκε σε τακτική μαστογραφία σε σχέση με τις γυναίκες που δήλωσαν πως δεν είχαν ιστορικό καρκίνου του μαστού στην οικογένεια. Διαπιστώθηκε επίσης πως το ποσοστό ποικίλλει ανάλογα με το εάν ο καρκίνος του μαστού εμφανίστηκε σε συγγενή πρώτου ή δευτέρου βαθμού.

Συνολικά, το 48% των γυναικών με μητέρα ή αδελφή που νόσησαν με καρκίνο του μαστού δήλωσαν ότι υποβάλλονται σε ετήσια μαστογραφία, όπως και το 37% των γυναικών με θεία ή γιαγιά με καρκίνο του μαστού. Συγκριτικά, μόλις το 13% των γυναικών χωρίς οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ανέφεραν ότι υποβάλλονται σε τακτική μαστογραφία.

5. Αντίληψη κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού

Οι γυναίκες που πίστευαν ότι είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού μέσα στα επόμενα 10 χρόνια, είχαν περισσότερες πιθανότητες να υποβληθούν σε μαστογραφία. Περίπου το 37% των γυναικών που πίστευαν ότι είχαν υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του μαστού ανέφεραν ότι υποβάλλονται σε μαστογραφία ανά δύο χρόνια. Σε αντίθεση, μόνο το 14% των γυναικών που εκτιμούσαν ότι διέτρεχαν μέσο κίνδυνο δήλωσαν πως υποβάλλονται σε τακτικές εξετάσεις.

Συγκριτικά, μόνο το 7% των γυναικών που δήλωσαν ότι είχαν χαμηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού μέσα στην επόμενη δεκαετία, υποβάλλονται σε τακτική μαστογραφία. Αυτό το ποσοστό ήταν λίγο υψηλότερο από το 10% των γυναικών που πίστευαν ότι δεν είχαν κανέναν άμεσο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

6. Επίπεδο φόβου για τον καρκίνο του μαστού

Τέλος, οι ερευνητές παρατήρησαν μια σημαντική στατιστική σχέση μεταξύ επιπέδου φόβου για τον καρκίνο του μαστού και των ποσοστών υποβολής σε μαστογραφία. Μία στις τέσσερις γυναίκες (25%) με υψηλό επίπεδο φόβου, είπε ότι υποβάλλεται σε μαστογραφία ανά έτος. Το ποσοστό των γυναικών που υποβλήθηκαν σε τακτική μαστογραφίας ήταν πολύ χαμηλότερο για εκείνες με μέτριο φόβο (6%) και μικρό φόβο (4%).

Παρά την εμφανή στατιστική σχέση στην συχνότητα υποβολής στην εξέταση, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το επίπεδο του φόβου είχε, στην πραγματικότητα, αρνητική επίδραση στην πραγματοποίηση της μαστογραφίας. Η βαθύτερη ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι οι γυναίκες με υψηλότερο φόβο για καρκίνο του μαστού υποβλήθηκαν σε μαστογραφία κατά 5% λιγότερο συχνά από εκείνες με λιγότερο φόβο.

Κύρια συμπεράσματα

Είναι σημαντικό να σημειωθεί πως το δείγμα πληθυσμού που συμμετείχε στην διεξαγωγή της έρευνας παρουσίασε σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με ένα αντίστοιχο δείγμα γυναικών στις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, μόνο το 9% των γυναικών που συνολικά συμμετείχαν στην έρευνα υποβάλλονταν σε τακτική μαστογραφία ανά έτος, σε σύγκριση με το 65% των γυναικών στις ΗΠΑ, σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων της χώρας.

Οι ερευνητές σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν τα ευρήματα προς βελτίωση της εκπαίδευσης, της παροχής συμβουλών και της διαχείρισης περιστατικών, με στόχο την αύξηση της προσέλευσης σε τακτικές μαστογραφίες, καθώς και της υιοθέτησης συμπεριφορών που μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό του καρκίνου του μαστού σε πρώιμο στάδιο. Ζήτησαν επίσης τη διεξαγωγή νέων μελετών για την περαιτέρω διερεύνηση ορισμένων σημαντικών ευρημάτων.

“Οι νέες μελέτες μπορούν να επικεντρωθούν στην περαιτέρω αξιολόγηση της ντροπαλότητας, στον φόβο για την διαδικασία της μαστογραφίας και στην αντίληψη κινδύνου, όπως τον αντιλαμβάνονται οι γυναίκες”, κατέληξαν.

“Οι κοινωνικές πρωτοβουλίες, η συντονισμένη συμβουλευτική, καθώς και η εκπαίδευση μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του επιπέδου φόβου των γυναικών για τον καρκίνο και να οδηγήσουν, εν τέλει, στην ανάπτυξη μιας συλλογικής κουλτούρας υποβολής σε προληπτικές εξετάσεις

Επιμέλεια Κειμένου:

Δρ Κωνσταντίνος Συργιάννης MD.PhD.EDBI

EU Board Certified Breast Radiologist